Ağrı ile ilgili son yıllarda açıklanan veriler arasında hiçbir analiz kentin geleceği açısından umut vermiyor. Birçok alanda son 10’da olan Ağrı, düşüşünü hemen hemen her alanda her geçen gün de sürdürüyor.
8 ülke ile sınırı bulunan Türkiye'nin 13 sınır ilinden biri olmasıyla beraber, Doğu Anadolu bölgesinin de en önemli şehirlerinden olan Serhat Kenti Ağrı, birçok anlamda gerilemeye ve kente yakışmayan sıralamalarla anılmaya devam ediyor.
Kronik sorunlarından kurtulamayan ve potansiyelini yakalayamayan Ağrı ülke sıralamalarında irtifa kaybetmeye devam ederken son açıklanan yoksulluk verileri ve Ağrı’nın Türkiye’nin en yoksul 2’inci kenti olması kötü gidişatın en son emaresi oldu.
Kişi başına gelirde en düşük iller arasında olmasına rağmen birçok kaynağı da en pahalı seviyede tüketen Ağrı’nın yoksulluk seviyesi dışındaki birçok istatistiğinin de olumsuzluğu kentin geleceği noktasında da endişe yaratıyor.
SON AÇIKLANAN YOKSULLUK RAKAMLARI ŞAŞIRTMADI!
Son dönemlerde açıklanan birçok veride hayal kırıklığı yaşayan kent, TÜİK’in açıkladığı ‘İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’ verileri sonrası da büyük bir şok yaşadı. Verilere göre Ağrı, geçen yıl 81 il içerisinde 55 bin 296 TL ile son 80’inci sırada sırada yer aldı. Komşu il Van’dan sonra Türkiye’nin en düşük gelirli ikinci ili olarak açıklanan Ağrı’nın ülkeye ekonomik katkısı da 2021 yılına göre düştü. Ağrı, geçen yıl 81 il içerisinde 55 bin 296 TL ile son sırada yer alarak en fakir ikinci il oldu. Verilere göre komşu il Van Türkiye’nin en yoksul şehri olurken, üçüncü en yoksul şehir Şanlıurfa oldu.
FAKİRLİK ÇOK, FİYATLAR YÜKSEK
Düşük bir gelire sahip olmasına rağmen elektrik ve doğalgaz gibi kaynakları da çok yüksek seviyeden kullanan Ağrı’da vatandaş geçim konusunda da büyük sıkıntılar yaşıyor. Son dönemlerde vatandaşlar doğalgaz faturalardan yana dert yanmaya devam ederken doğalgazı en yüksek fiyattan tüketen iller sırlamasında Ağrı da yer aldı.
Aksa Doğalgaz’ın resmi sitesinden alınan “Abone ve Serbest Tüketici Satış Tarifesi” fiyata göre sıralandığı listede Ağrı’nın yeri ile dikkat çekti. “Perakende Satış Tarifesi (TL/m³) KDV Hariç” Trabzon ve Rize’de metreküpü fiyatını 5.67.'ten ücret ile doğalgazı en ucuza veren iller olurken, Trabzon ve Rize’yi sırasıyla Tokat, Amasya, Şanlıurfa ve Sivas gibi iller izledi.
AĞRI EN PAHALI DOĞALGAZ KULLANAN İKİNCİ ŞEHİR
İklim şartları, diğer bölgelere nazaran zorlu bir yapıya sahip olan Ağrı, en pahalı Doğalgazı kullanan illerden biri. Aksa Doğalgaz’ın resmi sitesinden alınan “Abone ve Serbest Tüketici Satış Tarifesine göre Afyon’dan sonra Ağrı en pahalı doğalgaz kullanan il. Doğalgazın Metreküp fiyatı KDV hariç 6,90 TL'den satılan Ağrı’da, ülke genelinde Aksa Doğalgaz firmasında en yüksekten kullanan ikinci sırada yer alıyor.
TARMISAL GÜÇ VAR, EKONOMİYE YANSIMA ORANI DÜŞÜK
Öte yandan Ağrı’nın en büyük gücü olan tarım ve hayvancılıkta ise kaybettiği gücü bir türlü yakalayamıyor. Türkiye’nin en büyük hayvan borsalarından birine sahip kent olmasına rağmen tarım ve hayvancılıkta bir markası bile olmayan, üretimini ekonomiye yansıtamayan Ağrı’da çiftçiler yüksek maliyetten dolayı her geçen gün tarımsal faaliyetlerini biraz daha düşürüyor. Hibe ve destek programlarına rağmen hedeflenen potansiyeline bir türlü ulaşılmazken tarımsal alanların da çok büyük bir miktarı hala ekilip biçilemiyor. Toplam tarım alanı ve ekilen alan analizlerinde Doğu Anadolu’da sahip olduğu alanları da en az kullanan illerden olan Ağrı, tarım ve hayvancılıkta da kazanç noktasında komşu illerin gerisinde kalıyor.
SINIRI OLMAYAN MUŞ, AĞRI’DAN DAHA ÇOK İHRACAT YAPIYOR!
Sadece tarım ve hayvancılık faaliyetlerinde değil ihracatta ta büyük bir hayal kırıklığı yaşayan Ağrı, sınır kenti olmasına rağmen bu potansiyelini bir türlü kullanamıyor. Yıllık 50 milyon doları bile geçmezken 2019 yılından bu yana inişli çıkışlı bir istatistik çiziyor. 2019 yılında Ocak- Ekim dönemi ihracatı 30,5 milyon dolar olan Ağrı’nın 2023 yılının aynı ayları arasındaki oranı ise yalnızca 29,7 milyon dolar oldu. 2023 aynı dönemlerde ise komşu il Muş’un oranı ise 194.8 milyon dolar.
KENTİN BÜYÜK GÖÇÜ DE SÜRÜYOR
Diyadin ilçesi başla olmak üzere diğer ilçeler ve köylerden şehir merkezine çok göç alan il olması ile birlikte en çok göç veren kenti de olan Ağrı, yaşanan olumsuzluklar nedeniyle sahip olduğu genç nüfusu da kaybetmeye devam ediyor.
Son dönemlerde nüfus artış hızı düşen, genç nüfusunu kaybeden Ağrı sadece 2022 yılında 37 bin 676 kişinin batıya göç ettiği bir kent oldu. Göç eden nüfusunun büyük bölümü nitelikli, okuryazar kesimden oluşan kentin göçle birlikte bozulan sosyal yapısı gibi konular da son dönemlerde en çok konuşulan ve tartışılan konuların başında gelmeye başladı.
Öte yandan batı illerinin dışında, genç nüfusun rotası Kanada ve Amerika. Ağrı'da son iki yılda 50 bin gencin yasadışı yollarla kenti terk ettiği tahmin ediliyor.